Expertgroep ‘Aanpak veelplegers in het verkeer’

Scheuren door een woonwijk. Verkeersregels negeren. Rijden met alcohol op. De Nederlandse wegen worden nog te vaak onveilig gemaakt door roekeloze rijders. Voor veel van deze daders is het niet de eerste of de laatste keer dat ze een ongeluk veroorzaken. We noemen ze dan ook wel: veelplegers.

Jaarlijks vallen in ons land meer dan 600 doden en 20.000 ernstig gewonden in het verkeer. Vaak is het een noodlottig ongeval, maar te vaak nog is een verkeersongeluk het gevolg van roekeloos rijdgedrag. We moeten en kunnen onze samenleving beter beschermen tegen veelplegers in het verkeer. Daarvoor hebben we de expertgroep ‘Aanpak veelplegers in het verkeer’ in het leven geroepen. Maatregelen moeten ervoor zorgen dat ze niet opnieuw in de fout gaan.

Eén van de maatregelen die de expertgroep onderzoekt, is de monitoring van het rijgedrag. Je kunt dit vergelijken met reclassering, zoals we dat kennen voor andere misdaden. De veroordeelde moet na het uitzitten van zijn gevangenisstraf nog een tijdje aantonen dat hij zich weer aan de regels van onze samenleving kan houden. Hij staat onder toezicht van de reclassering en zijn gedrag wordt in de gaten gehouden.

Voor veelplegers in het verkeer is die mogelijkheid er ook. Het rijbewijs is een vergunning om te mogen rijden. Maar aan die vergunning zijn wel voorwaarden verbonden. Niet alleen moet je een voertuig kunnen besturen, je moet je ook aan de verkeersregels houden. Als je dat niet doet, krijg je een rijverbod opgelegd of je rijbewijs wordt ongeldig verklaard. Om je rijbewijs weer terug krijgen, moet je eerst aantonen dat je je aan de regels houdt. Je kunt het rijgedrag monitoren met een ingebouwd kastje in de auto. Zo kan de betrokkene aantonen dat hij rijvaardig én rijwaardig is en geen gevaar op de weg (meer) is.

De expertgroep onderzoekt ook andere maatregelen. Zo bekijken we of de huidige Educatieve Maatregel Gedrag en Verkeer (EMG), die door het CBR wordt uitgevoerd, kan worden aangepast.

Gaat het niet veel te ver om het gedrag van een verkeershufter, die zijn straf er al op heeft zitten, nog langdurig te monitoren? En wat schiet het slachtoffer daar eigenlijk mee op?

Het is een vraag die we vaker horen. Adjunct directeur Carlo Contino geeft antwoord:

“Het is natuurlijk niet niks waar we het over hebben. Iemand heeft onaanvaardbare risico’s genomen in het verkeer en daar slachtoffers mee gemaakt. Uit onderzoek blijkt ook nog eens dat ernstige verkeersongevallen vaak worden veroorzaakt door personen die al eerder de fout in gingen. Ze lappen de verkeersregels aan hun laars of kruipen achter het stuur met alcohol op of drugs. Of iets van de laatste tijd: lachgas.

Voor slachtoffers van een ernstig verkeersdelict en voor nabestaanden is het van groot belang dat de veroorzaker een passende straf krijgt. Een straf die tegemoetkomt aan het rechtvaardigheidsgevoel. Iemand mag er niet zomaar mee wegkomen, dat is onverteerbaar. Wat we daarnaast van veel slachtoffers en nabestaanden horen: ze willen vooral niet dat ook een ánder dit overkomt. Stel aan de veelplegers die na hun straf weer de auto in willen, de voorwaarde dat hun rijgedrag een tijd lang gemonitord wordt. Monitoring is geen straf. Sterker nog, het biedt eigenlijk iemand die herhaaldelijk de fout in is gegaan de kans om aan de maatschappij te laten zien dat hij of zij niet alleen rijvaardig is, maar ook rijwaardig. Denk je dat je er klaar voor bent om weer de weg op te gaan, zonder anderen in gevaar te brengen? Prima, laat het maar zien.”

Het werk van de expertgroep maakt onderdeel uit van het Strategisch Plan Verkeersveiligheid 2030 (SPV) dat het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat eind 2018 heeft gepubliceerd. Het is een blauwdruk van de plannen rondom verkeer in Nederland voor de komende tien jaar. Onderdeel van dit SPV is het Landelijk Actieplan Verkeersveiligheid 2019-2021 (LAP). Hierin staan de concrete plannen voor de komende jaren.

De expertgroep bestaat uit de volgende partijen: CBR, Ministerie Infrastructuur en Waterstaat, Ministerie Justitie en Veiligheid, Politie, CVOM, SWOV en de Reclassering.