Uitbreiding slachtofferrechten: hoe meer hoe beter?
Liever de focus op uitvoering in plaats van uitbreiding. Slachtoffers en nabestaanden moeten tenslotte kunnen rekenen op een goede naleving van hun rechten in de praktijk.
De Eerste Kamer heeft ingestemd met de wet uitbreiding slachtofferrechten. Een wet die in het najaar van 2020 al met grote meerderheid door de Tweede Kamer is aangenomen. De vraag is echter of slachtoffers en nabestaanden gebaat zijn bij de invoering van nieuwe rechten als het bij de uitvoering van bestaande rechten nog veel te vaak misgaat.
Slachtoffers en nabestaanden hebben de laatste tien, vijftien jaar wettelijk steeds meer rechten gekregen. En ook deze laatste uitbreiding van slachtofferrechten toont aan dat de positie van het slachtoffer in het strafproces al geruime tijd hoog op de agenda van de politiek staat. Dat is natuurlijk een heel goede ontwikkeling. Tegelijkertijd zien we dat er ook veel onduidelijkheid, discussie en zelfs tegenstand is over die positie. En dat er ook verschillende kritische geluiden klinken vanuit de rechtspraktijk. Het Openbaar Ministerie wijst er bijvoorbeeld op dat er in de zittingszaal mogelijk verkeerde verwachtingen bij slachtoffers worden gecreëerd.
Een terechte zorg, die wij delen. Wel een recht hebben, maar er niks mee kunnen, leidt bij veel slachtoffers en nabestaanden namelijk tot verbittering en secundaire victimisatie. Dat moet en kan anders! Laten we er nu dus vooral voor zorgen dat slachtofferrechten minder vrijblijvend zijn. En dat wat op papier staat en bij wet is – én in de toekomst nog wordt – vastgelegd ook daadwerkelijk in de praktijk kan worden gebracht.
De kern van het wetsvoorstel uitbreiding slachtofferrechten:
1. uitbreiding van het spreekrecht: meer mensen in de kring rondom een slachtoffer krijgen spreekrecht, denk aan stieffamilie. En slachtoffers of hun nabestaanden krijgen ook spreekrecht over bepaalde voorwaarden van tbs.
2. een verschijningsplicht voor verdachten, om het slachtoffer of de nabestaanden aan te horen bij het strafproces.
3. een betere afscherming van persoonlijke gegevens van slachtoffers in een strafdossier, om hun privacy te kunnen waarborgen. Dit is op verzoek van de Tweede Kamer toegevoegd aan het wetsvoorstel.
Fonds Slachtofferhulp laat door het NSCR de naleving van slachtofferrechten binnen de strafrechtketen onderzoeken. Hierbij wordt ook gekeken naar mogelijke sancties, remedies worden ze genoemd, voor wanneer de rechten van slachtoffers worden geschonden.
