Rechten van slachtoffers
Misschien ben je zelf slachtoffer van een misdrijf of ken je iemand in je omgeving die een geweldsdelict heeft meegemaakt. Ieder jaar weer krijgen in Nederland ruim 200.000 mensen te maken met een vorm van geweld.
Deel je verhaal
“Vrij snel na zijn vrijlating heeft hij geprobeerd contact op te nemen met mijn kleinkinderen. Hij spant talloze rechtszaken aan. Variërend van verzoeken om contactregelingen tot omgangsregelingen. Hierbij kan hij altijd een beroep doen op gratis rechtsbijstand en dan heb je als nabestaande een achterstand.”
– Jan van Kleeff, voormalig voorzitter Federatie Nabestaanden Geweldsslachtoffers en vader van Simone die in 2005 werd vermoord door haar vriend en vader van haar kinderen –
3. Recht op bescherming
Als slachtoffer of nabestaande heb je recht op bescherming. Maak je je zorgen om je veiligheid? Praat hier dan over met de politie of de Officier van Justitie. Samen met jou kunnen zij bekijken wat ze kunnen doen om je te beschermen en te bepalen welke stappen je zelf kunt nemen. Ook kun je de politie vragen om, uit veiligheidsoverweging, jouw naam en adres niet in de aangifte te zetten.
5. Recht op (rechts)bijstand
Vanaf het moment van aangifte doen tot en met de strafzaak, heb je recht op bijstaand door een advocaat. In sommige gevallen is een advocaat gratis. Als je je liever wilt laten bijstaan door een vriend of familielid, kun je dit aanvragen bij de politie of Officier van Justitie. Zij zullen uitleggen of dat in jouw zaak wel of niet mag.
7. Recht op vergoeding voor je schade
Heb je schade door het strafbare feit en is er een verdachte? Vaak heb je dan recht op een schadevergoeding van de dader. De Officier van Justitie of de rechter besluit of de dader de schade moet vergoeden. In sommige gevallen krijg je een tegemoetkoming van het Schadefonds Geweldsmisdrijven.
8. Recht op verzoek om contact met de dader
Heb je als slachtoffer of nabestaande behoefte aan contact met de dader? Mits de dader hier ook voor open staat, heb je altijd het recht om in contact te komen met de dader. Slachtofferhulp Nederland kan je doorverwijzen naar organisaties, die helpen om dit voor elkaar te krijgen.
9. Recht op een goede behandeling
Als slachtoffer van een strafbaar feit, krijg je met veel verschillende (overheids)instanties te maken. De organisaties waarmee je contact hebt over jouw zaak moeten je goed behandelen. En zij moeten rekening houden met wat belangrijk is voor jou. Doen ze dat niet, dan kun je daar een klacht over indienen.
10. Recht om te klagen wanneer het Openbaar Ministerie besluit dat er geen zaak komt
Besluit de Officier van Justitie dat er geen strafzaak komt tegen de verdachte? En ben je het hier niet mee eens? Dan kun je, met hulp van je advocaat, een klacht sturen naar het gerechtshof. Het gerechtshof besluit volgens of er tóch een strafzaak tegen de verdachte moet komen.
13. Spreekrecht
Als slachtoffer of nabestaande van een ernstig strafbaar feit mag je in de rechtszaal spreken. Bijvoorbeeld over de straf die je vindt dat de verdachte moet krijgen. Of over de gevolgen van het strafbare feit voor jouw leven. Je moet minimaal 12 jaar oud zijn om zelf te kunnen spreken.
14. Recht op informatie over verlof, vrijlating of ontsnapping van de verdachte of dader
Als je dat wilt, houdt het Openbaar Ministerie je op de hoogte over verlof, vrijlating of eventuele ontsnapping van de verdachte of de dader. Heeft er al wel een veroordeling plaatsgevonden? Dan houdt het Informatiepunt Detentieverloop je hiervan op de hoogte.
“Je lijf en je leven zijn de meest kostbare bezittingen die een mens kan hebben. Als daar op een strafbare wijze inbreuk op wordt gemaakt, dan vind ik dat je als slachtoffer recht hebt op een eigenstandige rol in het strafproces met dezelfde juridische mogelijkheden en middelen als de verdachte.”
– Richard Korver, procesrechtadvocaat en voorzitter van LANGZS –
“Ik heb vroeger meegemaakt dat nabestaanden volledig in het ongewisse waren over wat de politie deed en wat de vorderingen waren. Er was niemand die zich daar echt om bekommerde. Je moest een beetje geluk hebben dat er een vaderlijk figuur in zo’n onderzoeksteam zat en dat op zich nam. Wat dat betreft kom je nu veel beter terecht. Toch maak ik nog steeds mee dat mensen niet goed worden geïnformeerd. Dat is kwalijk en kan de verwerking ook in de weg zitten.”
– In 2018 interviewden we misdaadverslaggever Peter R. de Vries over de rechtspositie van slachtoffers. Lees hier het hele interview.
Zwartboek LANGZS
LANGZS brengt met enige regelmaat een Zwartboek uit met meldingen van slachtoffers en advocaten over zaken waarin slachtofferrechten niet goed zijn nageleefd. Het Zwartboek wordt onder de aandacht gebracht van betrokken instanties. Door het bundelen van misstanden wil LANGZS de kans op herhaling verkleinen en bijdragen aan meer bewustwording van de positie van slachtoffers en hun rechten onder professionals in de strafrechtketen.
Wetenschappelijk onderzoek naar (niet-)naleving slachtofferrechten
De geluiden die we in de praktijk horen over de vrijblijvendheid van slachtofferrechten, zijn voor ons aanleiding geweest een onderzoek te starten. We hebben het Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving (NSCR) begin 2020 opdracht gegeven de naleving van slachtofferrechten binnen de strafrechtketen te onderzoeken. Aansluitend wordt een studie gestart waarin gekeken wordt naar mogelijke sancties voor de geïdentificeerde problemen rondom slachtofferrechten.
