Social media als digitale schandpaal: de gevolgen en oplossingen voor online pesten

Deze week is het de Week tegen Pesten. In het (speciaal) basisonderwijs en op het voortgezet onderwijs worden lessen gegeven om pesten zoveel mogelijk te stoppen. En dat is nodig, omdat de gevolgen van pesten in de meeste gevallen groot zijn.

Nathalie Gaal-Franse
Senior beleidsmedewerker bij Fonds Slachtofferhulp

Onder jongeren en jongvolwassenen komt ook online pesten veel voor. Met de snel ontwikkelende technologie, zoals deepfakes, AI-technologie en roddel-accounts zoals ‘Gossip Girl’, is het belangrijk dat we online pesten als samenleving scherp op het netvlies hebben. Gelukkig zijn scholen niet blind voor de gevolgen van online pesten en wordt in veel gevallen snel en adequaat gehandeld. Toch hebben scholen niet altijd de kennis en tools om actief te kunnen handelen, in plaats van reactief.

Vormen van online pesten 

Er zijn veel vormen van online pesten die continu toenemen. Je hebt traditionele vormen van pesten die naar de online wereld verschuiven. Zoals het versturen van kwetsende, bedreigende of haatdragende berichten. De seksuele vormen van online pesten, ook wel online seksueel misbruik genoemd, nemen ook in sneltreinvaart toe. Denk hierbij aan online shaming, sexting misbruik, Photoshop-sexting, of met AI-technologie gemanipuleerde foto’s of video’s.  

Gevolgen van online pesten 

De gevolgen van online pesten zijn groot. In sommige gevallen zelfs groter dan traditionele vormen van pesten, omdat het pesten 24 uur per dag doorgaat. Berichten, foto’s of video’s die online verspreid worden gaan een eigen leven leiden. Ook wanneer foto’s zoveel mogelijk van het internet verwijderd zijn, weten slachtoffers dat veel mensen de foto’s gezien hebben. Ook is er de angst dat beeldmateriaal ineens weer ergens opduikt.  

Oplossingen voor online pesten 

Het is belangrijk dat scholen toegang hebben tot up-to-date kennis over de verschillende vormen van online pesten en hun impact. En dat zij de juiste ondersteuning krijgen om dit onderwerp structureel terug te laten komen in hun lesaanbod. 

Voor leerlingen is het belangrijk dat zij zich bewust worden van de grote gevolgen van online pesten en dat victim blaming stopt. Zeker wanneer het om bijvoorbeeld het doorsturen van (gemanipuleerde) naaktfoto’s gaat, is victim blaming aan de orde van de dag. Er moet meer bewustwording komen over het feit dat je online pesten of online seksueel misbruik niet kunt voorkomen, maar dat het je kan overkomen. Het is nooit de schuld van het slachtoffer.  

Voor slachtoffers is het essentieel dat zij veilige omgevingen weten te vinden, online of offline, waar zij – wanneer dit nodig is – laagdrempelige toegang vinden tot hulp. 

Fonds Slachtofferhulp heeft een les ontwikkeld voor het voortgezet onderwijs om online seksueel misbruik te voorkomen of te stoppen. Vind hier meer informatie over de les. De les is onder andere te vinden op LessonUp.