Willekeur en vrijblijvendheid
De uitvoerbaarheid van slachtofferrechten is al geruime tijd een grote zorg van het Fonds Slachtofferhulp. Het contrast tussen rechten op papier en rechten in de praktijk is groot. Onze directeur Ineke Sybesma schreef daar recent nog deze column over. Niet alleen wij, maar ook wetenschappers, professionals en hulpverleners in het werkveld zien in de praktijk willekeur en vrijblijvendheid per zaak, per parket, per korps én per arrondissement.
Geen sancties
Slachtofferrechten lijken op dit moment de basiskwaliteiten van een recht te missen. Dat is het beste te zien aan het feit dat op niet-naleving van slachtofferrechten niet of nauwelijks sancties staan. Wat kan het slachtoffer nu doen als het fout gaat bij het plannen van een zitting? Waar kan een slachtoffer concreet op rekenen als het Openbaar Ministerie zijn eigen Aanwijzingen niet opvolgt? Wat gebeurt er als de rechter vergeet het slachtoffer het spreekrecht toe te kennen? Of als het slachtoffer zijn schade niet kan claimen? Het antwoord op al deze vragen ontbreekt en dat is precies waar het nu wringt.
Waar gaat het mis?
Het onderzoek naar de naleving van slachtofferrechten is nog niet afgerond, maar op ons verzoek zette het NSCR in deze position paper alvast uiteen waar het misgaat in het huidige stelsel. De tussenstand:
- Het huidige slachtofferbeleid is het resultaat van een opstapeling van nieuwe rechten en veranderingen.
- Remedies (straf of compensatie) ontbreken als rechten niet goed worden nageleefd
- Er bestaat teveel willekeur bij toepassing van rechten in de praktijk.
Hoe nu verder?
Volgens ons is de tijd rijp voor een fundamentele gedachtenvorming over de positie van slachtoffers in en om het recht. Een gedachtenvorming die daadwerkelijk ‘evidence-based’ is. Oftewel: weloverwogen, goed onderbouwd, gestut op wetenschappelijk onderzoek en waarbij breder wordt gekeken en rekening wordt gehouden met de belangen van alle betrokken (proces)partijen. Wij moedigen deze aanpak van harte aan. Dat is eens temeer van belang en actueler dan ooit, nu in de media naar aanleiding van een aantal recente rechtszaken een kritische discussie ontstaat over mogelijk doorgeschoten rechten en een zoekgeraakte balans tussen de rechten van slachtoffers en die van verdachten en daders.
Inmiddels is onze visie en het position paper gedeeld met de Tweede Kamer ter voorbereiding op het notaoverleg Slachtofferbeleid met de ministers Dekker en Grapperhaus op woensdag 28 oktober. We houden u op de hoogte!
