Vervolgonderzoek: de gevolgen van slachtofferschap

Eerder onderzoek, mede gefinancierd door het Fonds Slachtofferhulp, heeft laten zien dat: 

Een deel van de slechtere levensuitkomsten, met name mentale gezondheid, van slachtoffers is terug te voeren op al bestaande kwetsbaarheden: sommige mensen hebben meer risico om slachtoffer te worden. 

Rekening houdend daarmee, zien we dat vooral zedendelicten impact hebben, op meerdere levensgebieden. 

Er een verband bestaat tussen slachtofferschap van zedendelicten en epigenetische leeftijdsversnelling. 

Epigenetica is een onderdeel van de biologie dat onderzoekt hoe genen aan of uit kunnen worden gezet. Je wordt geboren met een vaste set genen (je DNA), maar dat betekent niet dat al die genen altijd actief zijn. Of een gen actief is (‘aan’) of niet (‘uit’), bepaalt of het zijn functie in het lichaam uitvoert, bijvoorbeeld door het aanmaken van bepaalde eiwitten. Welke genen aan of uit staan, kan beïnvloed worden door factoren zoals roken, voeding en stress. Zo kan je leefstijl dus invloed hebben op hoe je lichaam zich ontwikkelt en functioneert — zonder dat je DNA zelf verandert. 

Sommige epigenetische veranderingen hangen samen met lichamelijke veroudering. Op basis daarvan kunnen wetenschappers tegenwoordig inschatten hoe ‘biologisch oud’ iemand is. Dat is een maat voor hoe snel of langzaam je lichaam op celniveau veroudert, los van het aantal jaren sinds je geboorte (je kalenderleeftijd). Iemand van 50 jaar (kalenderleeftijd) kan bijvoorbeeld een biologische leeftijd van 40 hebben, wat dus wijst op een langzamer verouderingsproces, of juist van 60, wat duidt op een versneld verouderingsproces. In dit onderzoek kijken we onder andere of er een verband is tussen het meemaken van een misdrijf en snellere biologische veroudering. 

We gebruiken gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) om te analyseren of er verbanden bestaan tussen slachtofferschap en latere sociaaleconomische uitkomsten, zoals werkloosheid, zorgkosten of burgerlijke staat. Door ook familieleden te betrekken in het onderzoek – zoals broers, zussen en tweelingen – kunnen we rekening houden met gedeelde genetische aanleg en omgevingsinvloeden. Dit helpt om beter te begrijpen in welke mate slachtofferschap samenhangt met latere levensuitkomsten, bovenop al bestaande kwetsbaarheden. 

In dit deelonderzoek richten we ons op de vraag of slachtofferschap samenhangt met epigenetische veroudering. Eerder onderzoek in het Nederlands Tweelingen Register (NTR) liet zien dat er een verband bestaat tussen het meemaken van zedendelicten en een hogere biologische leeftijd. In dit vervolgonderzoek gebruiken we DNA-materiaal uit het NTR en koppelen dat aan slachtofferschapsdata van het CBS. Daarmee kunnen we ook andere vormen van slachtofferschap en de timing ervan meenemen in de analyses, en nagaan of er sprake is van epigenetische leeftijdsversnelling bij verschillende groepen slachtoffers.