Verkeersslachtoffers zitten soms jaren na het ongeval nog ziek thuis, vast in een klachtenpatroon dat zij zelf ook niet of nauwelijks begrijpen. Mentale problemen en onbegrip bij instanties belemmeren mensen om het leven weer op te pakken. Een onzichtbaar letsel, maar daarom niet minder groot. “Het leek wel of ik de grip op mijzelf aan het verliezen was.” Tegelijkertijd is er nauwelijks specialistische hulp na een verkeersongeval beschikbaar.
Het was een typische winterdag in 2012; guur en er lag ijzel op de weg. De 24-jarige Bilal* reed met een aantal voetbalvrienden op de snelweg terug naar huis na een gewonnen uitwedstrijd. Zij blikten tevreden terug en er werd veel gelachen. Chauffeur Bilal deed maar half mee; hij wilde voorkomen dat er iets met zijn splinternieuwe auto zou gebeuren.
Het ging toch mis toen de automobilist voor hen op een invoegstrook plotseling hard op de rem trapte. Bilal moest ook vol in de remmen om een botsing te voorkomen. Hij raakte in een slip en kwam tot stilstand tegen de vangrail. Van de auto was weinig over, maar gelukkig was niemand gewond, bleek toen de politie en ambulance waren gearriveerd.
Gewoon aan het werk
“De volgende dag ging ik gewoon weer aan het werk”, vertelt Bilal. “Maar ik merkte al snel dat niets meer was zoals voorheen. Ik kon mij slecht concentreren en meldde mij steeds vaker ziek.” ´s Nachts kreeg hij angstdromen. Het geluid van de piepende remmen galmde door zijn hoofd. “Ik besefte steeds meer dat het heel anders had kunnen aflopen; iedereen in de auto had dood kunnen zijn!”
Neerwaartse spiraal
Aan de buitenkant was er weinig te zien aan Bilal, maar van binnen gebeurde er van alles met hem. “Het leek wel alsof ik de grip op mijzelf aan het verliezen was. Ik begon snel prikkelbaar te worden, terwijl ik altijd juist vrij rustig was geweest. Om het minste of geringste werd ik boos. Mijn omgeving schrok er van. Tot op het punt dat ik mijn agressie voor mijn gevoel niet of nauwelijks meer onder controle had en openbare ruimtes ging vermijden. Ik kwam in een neerwaartse spiraal terecht.“
Hulp na verkeersongeval hard nodig
Het verhaal van Bilal is geen uitzondering. Veel verkeersslachtoffers houden blijvend last van zichtbaar of onzichtbaar letsel. Daarnaast raken ze niet zelden verwikkeld in een ingewikkelde strijd met verzekeraars en conflicten met werkgevers. Ze verliezen hun inkomsten, hun relaties staan onder druk. Hun oude leven komt niet meer terug en dat is moeilijk te verwerken. Daarbij komt nog dat er nauwelijks passende hulp is voor verkeersslachtoffers om hun leven weer op te pakken.
Johanneke Stolk is één van de weinige therapeuten die zich specifiek richt op deze groep mensen. Nadat zij zelf lang in een diep dal had gezeten na een verkeersongeval, begon ze onder de naam DOEN coaching een praktijk voor de begeleiding van verkeersslachtoffers die vastlopen in het reguliere circuit. Om hen de hulp te geven die zij destijds zelf had gemist. Bilal kon bij haar terecht.
Niet schamen
Johanneke: “Ik kon hem als professional, maar ook als ervaringsdeskundige, uitleggen wat er met je gebeurt als je een heftig ongeluk hebt meegemaakt. Dat die mentale klap niet iets is waar je je voor hoeft te schamen. Het is iets dat heel veel mensen overkomt. Dat is ook niet zo verwonderlijk; je wordt bij een ongeluk heel sterk geconfronteerd met je eigen kwetsbaarheid.”
Samen analyseerden ze welke factoren herstel in de weg zaten en bedachten praktische oefeningen die Bilal steeds ietsje verder brachten. “Aanvankelijk vooral om weer structuur in zijn dag te brengen en het contact met zijn gezin te herstellen. Dan ging het om simpele dingen als vijf minuten aan de eettafel zitten. Of zijn kinderen voorlezen voor het slapen gaan en helpen bij het afruimen. Allemaal kleine stapjes om weer zelfvertrouwen op te doen.”
PTSS, complexe rouw, depressie
Met Bilal gaat het nu weer goed: hij is volledig aan het werk en geeft zijn leven weer een 8. Maar er is nog onvoldoende van dit soort gerichte hulp bij de psychische problemen waar verkeersslachtoffers en nabestaanden tegenaan lopen: PTSS, complexe rouw, depressie. Voor een grote groep mensen is de reguliere hulp, zoals EMDR en cognitieve gedragstherapie niet passend om écht geholpen te worden, omdat er zoveel meer speelt dan alleen het trauma van het ongeluk zelf. Binnen de kortste keren zijn ze uitbehandeld en staan ze met lege handen.
Fonds Slachtofferhulp doet meerjarig onderzoek naar wat deze groep nodig heeft. Op basis van dit onderzoek ontwikkelen we specialistische hulp op maat en voor (online) rouwverwerking. Zodat slachtoffers en nabestaanden ook na het ongeluk, hun leven weer kunnen oppakken.
- * Om privacy redenen is de naam Bilal gefingeerd.
