Slachtofferrechten in de knel door coronacrisis en vertraagde rechtspraak

Uit onze enquête blijkt dat rechters door de coronacrisis zeer verschillend beslissen in welke vorm rechtszaken nu door kunnen gaan. Er bestaan dan ook grote verschillen tussen de rechtbanken en gerechtshoven in ons land. De meeste zaken worden nu nog telefonisch, via een online videogesprek of een schriftelijke procedure afgedaan. Nog steeds vinden er weinig fysieke zittingen plaats. En als een zitting wél plaatsvindt in de rechtbank dan is daarbij slechts een zeer beperkt aantal mensen welkom. Slachtoffers en hun advocaten worden in deze beslissing nauwelijks gekend en er wordt volgens de respondenten matig gecommuniceerd over hun zaak.

Maatwerk

Slachtoffers en hun advocaten zouden moeten worden gekend in deze beslissing waarbij maatwerk vereist is. Luister naar het slachtoffer, kijk naar zijn of haar specifieke behoeftes en zoek daar samen een passende oplossing voor. Sommige slachtoffers willen vooral dat hun zaak snel afgehandeld wordt, en zijn bereid daar offers voor te brengen. Voor anderen is steun van hun familie en naasten, door hun aanwezigheid in de rechtszaal belangrijker dan een snelle afhandeling. Soms is videobellen een goede optie, in andere gevallen (zoals bij de inhoudelijke behandeling van een zaak) minder. Er kan ook gekeken worden naar andere, creatieve ‘anderhalvemeteroplossingen’. Zo zouden de publieke tribunes beter benut kunnen worden, of er kan gewerkt worden met timeslots. Cruciaal is dat er niet vóór het slachtoffer een oplossing bedacht wordt, maar dat er in overleg met het slachtoffer én advocaat gezocht wordt naar een goede werkwijze.

Zorgen over kwaliteit rechtspraak

Al vóór corona was er sprake van een forse achterstand in de rechtspraak. Slachtofferrechten kwamen daarbij veel te vaak in de knel. Daarom vroegen wij in 2019 in de Tweede Kamer aandacht voor het niet naleven van slachtofferrechten. Nu maken we ons wederom grote zorgen dat de kwaliteit nog verder onder druk zal komen te staan om de nog immer oplopende achterstand in te halen. Veel advocaten geven bijvoorbeeld aan dat zij bang zijn dat het (vaak als zeer waardevol bestempelde) gesprek tussen slachtoffer en Officier van Justitie geschrapt gaat worden.

De advocaten zijn ook uitermate kritisch over de gebrekkige communicatie vanuit het OM en rechtbanken. De informatievoorziening is vaak afwezig, onduidelijk, onvolledig en vaak te laat. In een enkel geval werd een zitting zelfs slechts minuten van tevoren afgezegd.

Samenvattend pleiten we voor een veel betere communicatieaanpak. We roepen de rechtspraak op om daarbij mét en niet alleen over het slachtoffer en zijn vertegenwoordiger te praten. Maatwerk is hierbij het sleutelwoord. Alleen door samen te zoeken naar oplossingen en kritisch te blijven kijken naar de kwaliteit, kan de rechtspraak weer goed op gang komen. Met een goede invulling voor ieders rechten.