De onzichtbare werkelijkheid van online seksueel misbruik: 1 op de 2 jongeren slachtoffer

Achter deze cijfers schuilen gezichten. Verhalen van jongeren die zich schamen, angstig zijn, of zich alleen voelen. Jongeren die vaak geen hulp durven of weten te zoeken. Expert online seksueel misbruik Nathalie Gaal-Franse is duidelijk: “We mogen dit niet langer zien als incidenten. Dit is structureel, grootschalig en verwoestend. Als samenleving hebben we de plicht om dit aan te pakken.”

Een groeiend probleem, slechts het topje van de ijsberg zichtbaar

De aanleiding voor het onderzoek is de toenemende zorg over de schaal en impact van online seksueel misbruik en seksuele intimidatie onder jongeren. De politie spreekt zelfs van een ‘epidemisch’ probleem. Scholen zien het aantal incidenten toenemen en hulporganisaties krijgen steeds meer hulpvragen binnen. Tegelijkertijd ontbreekt het aan voldoende zicht op de volle omvang van het probleem, en aan structurele oplossingen.

Om deze blinde vlek op te heffen hebben we onderzoeksbureau Ipsos I&O gevraagd om het probleem in kaart te brengen. Het doel: de volledige ijsberg blootleggen en zo een stevige basis leggen voor maatschappelijke bewustwording, effectieve preventie en toegankelijke hulpverlening.

“We weten dat het speelt, maar wat we zien is slechts het topje. Dit rapport helpt ons de volle werkelijkheid onder ogen te zien – en daar ook naar te handelen,” aldus Gaal-Franse.

Veelvormig en vaak onzichtbaar

Het onderzoek onder ruim 2.700 Nederlandse jongeren van 12 tot 25 jaar brengt voor het eerst de aard, omvang, gevolgen en behoeften in kaart. De rapportage laat zien dat online seksueel misbruik en intimidatie zich in vele vormen voordoet: van ongewenste sexting en seksuele opmerkingen tot grooming, seksuele deepfakes en sextortion. In totaal zijn twaalf hoofdvormen onderzocht, die zijn opgesplitst in 22 concrete gebeurtenissen die jongeren zijn voorgelegd. Bewust is gekozen om geen jargon of populaire termen zoals ‘wraakporno’ te gebruiken, omdat deze door jongeren vaak niet herkend of als stigmatiserend ervaren worden.

70% van de jongeren die slachtoffer zijn geworden, ervaart directe psychische of sociale gevolgen zoals schaamte, angst en een verminderd vertrouwen in anderen. Bij jongeren die meerdere vormen meemaken, zien we een nog grotere behoefte aan steun en herstel. Toch praat 37% met niemand over wat hen is overkomen. Slechts 4% doet aangifte of melding bij de politie. De behoefte aan een veilige, begripvolle omgeving is groot.

WTFFFF?! Platform voor en door jongeren

Fonds Slachtofferhulp zet zich met verschillende initiatieven in voor jongeren die slachtoffer zijn van online seksueel misbruik. Een van die initiatieven is het online platform WTFFF?!, speciaal ontwikkeld voor jongeren die geconfronteerd zijn met seksueel grensoverschrijdend gedrag. Het biedt informatie, herkenning, verhalen van leeftijdsgenoten, én concrete handvatten om hulp te zoeken.

Daarnaast investeren we in samenwerkingen met organisaties als Fier, Centrum Seksueel Geweld en Offlimits. Samen zorgen we voor toegankelijke hulp, preventie en bewustwording – online én offline. We werken ook aan een integraal educatief aanbod binnen het onderwijs om jongeren én professionals beter toe te rusten in preventie en signalering.

Oproep tot gezamenlijke actie

De aanbevelingen in het rapport zijn helder. Fonds Slachtofferhulp roept overheid, onderwijsinstellingen, hulpverleners en maatschappelijke organisaties op tot:

• Investeren in toegankelijke, jongerenvriendelijke (online) hulp
• Ondersteuning jongeren zodat ze de regie over hun eigen ervaring en herstelproces krijgen
• Structurele voorlichting en taboedoorbreking
• Integratie van online veiligheid in het onderwijscurriculum
• Betere ondersteuning vanuit de directe omgeving van jongeren
• Structurele monitoring en agendering van online seksueel misbruik

“We hebben niet nog een campagne of incident nodig,” zegt Gaal-Franse. “We hebben een blijvende, gezamenlijke inzet nodig. Voor al die jongeren van wie we het verhaal nog niet hoorden — en die we niet mogen vergeten.”