Drie jaar onderzoek naar slachtoffervaringen: “Door mensen langer te volgen, kunnen we verbanden leggen”

Mensen die vaker slachtoffer worden, hebben een groter gebrek aan professionele hulp. Dat is één van de uitkomsten van de tussentijdse rapportage van het meerjarenonderzoek Victims in Modern Society (VICTIMS). Voor deze rapportage analyseerden de onderzoekers de gegevens van mensen die aan de eerste drie jaarlijkse metingen van de VICTIMS-study deelnamen (2018-2020). Dr. Peter van der Velden, voorheen hoogleraar Victimologie aan Tilburg University: “De meerjarige VICTIMS-studie is gebaseerd op een omvangrijke representatieve groep volwassen Nederlanders. Dat is de kracht van de studie.”

Doneer
Doneer
Doneer
Gepubliceerd op

Carlo Contino, adjunct directeur bij Fonds Slachtoffer legt uit: “Het uiteindelijke doel van de VICTIMS-studie is de steun en hulp aan slachtoffers te optimaliseren. Dat slachtoffers zo min mogelijk kampen of blijven kampen met allerlei mentale, sociale, juridische en financiële problemen.” Van der Velden, die het onderzoek in samenwerking met Fonds Slachtofferhulp in 2018 heeft ontworpen, vult aan: “Dit is het eerste grote langdurige en longitudinale bevolkingsonderzoek naar slachtofferervaringen en de gevolgen ervan. Het wordt uitgevoerd met het grote wetenschappelijke LISS panel. Ook internationaal gezien is dit een uniek onderzoek. Wanneer we mensen over een reeks van jaren volgen, krijgen we veel meer inzicht. Zo wordt inzichtelijk welke mensen een groter risico lopen op chronische problemen. Ook zien we welke mensen beter bereikt moeten worden door de hulpverlening. Maar vooral hoe problemen die slachtoffers ervaren zich ontwikkelen door de tijd heen. Deze kennis is nodig om de hulpverlening waar mogelijk te verbeteren.”

Nog geen afname in problemen

De tussenrapportage die nu beschikbaar is, is gebaseerd op verschillende metingen in 2018, 2019 en 2020. Het onderzoek richt zich op slachtoffers van ernstige bedreigingen, fysiek geweld, ongevallen (verkeer, medische fouten) en (online) diefstal. Hoe doen deze mensen het? Ook vergeleken met mensen die geen slachtoffer zijn. Van der Velden: “We zien dat het percentage slachtoffers van ongevallen, fysiek geweld, diefstal en inbraak stabiel was in de jaren 2018-2020. Er is wél een duidelijke daling te zien in het percentage slachtoffers van serieuze bedreigingen. Ook de mate waarin slachtoffers tegen psychische, sociale, juridische en financiële problemen aan lopen, is onveranderd. In alle drie de metingen kampen slachtoffers significant vaker met angst- en depressieve gevoelens, lichamelijke problemen, gebrek aan steun en luisterend oor, juridische en financiële problemen, dan niet-slachtoffers. Ondanks de toenemende aandacht voor slachtoffers en hun problemen, zien we in deze nog relatief korte periode dus nog geen afname van problemen.”

 

 

“Ondanks de toenemende aandacht voor slachtoffers en hun problemen, zien we in deze nog relatief korte periode dus nog geen afname van problemen.”
– Dr. Peter van der Velden

Herhaald slachtofferschap

Van der Velden vervolgt: “Door het meerjarige karakter van de VICTIMS-studie ondervangen we ook een lastige kwestie in veel slachtofferonderzoek. Doordat ieder jaar systematisch slachtoffer-ervaringen worden geïnventariseerd hoeft er nauwelijks een beroep gedaan te worden op wat mensen zich herinneringen van ervaringen gedurende hun leven. Op deze manier konden we in deze tussenrapportage ook herhaald slachtofferschap in beeld brengen.”

Van de ondervraagden was circa 2% in de onderzoeksperiode ieder jaar slachtoffer van één of meerdere gebeurtenissen. Zij hebben veel vaker chronische en ernstige problemen op diverse vlakken. Zo kampt 46% met chronische angst- en depressieve gevoelens, 36% met een chronisch gebrek aan emotionele steun en 33% met chronische financiële problemen. Bovendien hebben deze mensen een groot gebrek aan professionele hulp voor hun psychische, lichamelijke en financiële problemen. Ze hebben hulp hard nodig, maar ze weten lang niet altijd de weg naar de juiste hulp te vinden, of kunnen het niet betalen.

Problemen sneller aan het licht

Van der Velden: “Het lijkt niet veel, 2%, maar omgerekend zijn dat circa 190.000 volwassenen die de afgelopen drie jaar elk jaar slachtoffer werden. Ter vergelijking: in de stad Breda wonen bijna 190.000 mensen. Dat is toch wel een heel grote groep waarvan zeker de helft het zwaar heeft vanwege chronische psychische, sociale en andere problemen. Wanneer mensen meerdere keren slachtoffer worden, worden de problemen en de behoefte aan ondersteuning alleen maar groter. Het betekent overigens niet dat die problemen persé een oorzaak zijn van nieuw slachtofferschap. Maar wanneer er al problemen waren, financieel of psychisch, komen die wel sneller aan het licht wanneer iemand slachtoffer wordt.”

“We vinden het belangrijk dat zo veel mogelijk wetenschappers, hulpverleners, beleidsmakers en studenten gebruiken maken van de onderzoeksresultaten.”
– Carlo Contino, Fonds Slachtofferhulp

Delen is vermenigvuldigen

Alle geanonimiseerde data uit het onderzoek zijn “Open Access”. Onderzoekers kunnen, na registratie, alle gearchiveerde metingen van de VICTIMS studie gratis gebruiken voor hun eigen onderzoeksvragen. In de afgelopen drie jaar heeft VICTMS al verschillende waardevolle deelonderzoeken gepubliceerd naar sociale steun en erkenning en de effecten ervan op de mentale gezondheid, naar slachtoffers van medische incidenten en partnergeweld en de problemen waarmee ze kampen ten opzichte van niet-slachtoffers, naar de gevolgen van corona op de psychische gesteldheid.

Wat Fonds Slachtofferhulp betreft, worden de onderzoeksresultaten veel bekeken en gebruikt. Adjunct-directeur Carlo Contino: “Het is belangrijk dat de resultaten van VICTMS toegankelijk en laagdrempelig zijn voor wetenschappers, hulpverleners, beleidsmakers en studenten. Alleen door inzichtelijk te maken waar slachtoffers tegenaan lopen, wat ze nodig hebben en wat ontbreekt, kunnen we écht een verschil maken in hun herstel.”