Kunt u iets meer over vertellen over jullie kennis met betrekking tot veelplegers?
“Uit een analyse van bekeuringen op kenteken bleek dat voertuigen met negen of meer bekeuringen per jaar minder dan een halve procent uitmaken van de overtrederspopulatie. Echter, deze voertuigen waren betrokken bij ruim 6% van de geregistreerde verkeersongevallen. Een kleine groep veelplegers heeft dus een relatief grote invloed op de verkeersveiligheid. Dat vraagt om gerichte maatregelen.”
Waarom is dit project passend bij de doelstellingen van de SWOV?
“Het geeft ons een platform om bewezen effectieve maatregelen onder de aandacht te brengen en ervoor te waken dat het beschikbare budget niet wordt besteed aan maatregelen die geen effect hebben op de verkeersveiligheid. Daarmee verspreiden wij onze wetenschappelijke kennis ten dienste van de verkeersveiligheid.”
Welk van de denkbare maatregelen – zoals het rijbewijsslot – ziet u als kansrijk voor de aanpak van veelplegers? Hoe kijkt u bijvoorbeeld aan tegen een rijbewijsslot?
“We hebben voorstellen gedaan voor verschillende kansrijke maatregelen, waaronder een progressief boetesysteem, geregistreerde waarschuwing na staandehouding en/of waarschuwingsbrieven aan eigenaren van voertuigen na een x-aantal overtredingen. Het is vooral van belang dat er sprake is van een combinatie van persoonsgerichte maatregelen, zoals monitoring van het gedrag, therapie en sancties als rijontzegging. We vinden het jammer dat het ‘alcoholslot’ – een van de weinige maatregelen die bewezen effectief is – enkele jaren geleden is gesneuveld door juridische bezwaren. Over een rijbewijsslot kunnen we nog geen uitspraken doen, maar het kan zijn dat het dezelfde juridische bezwaren oproept.”
Het onderwerp ‘veelplegers in het verkeer’ roept maatschappelijk veel vragen op, bijvoorbeeld over privacy. Is het volgens u gerechtvaardigd om het rijgedrag van veelplegers te monitoren?
“Het is niet aan ons als onderzoeksinstelling om die belangenafweging te maken. Uit de literatuur blijkt wel dat het monitoren van het rijgedrag een effectieve maatregel is tegen riskant verkeersgedrag. Daarentegen is over zwaarder straffen, bijvoorbeeld met een zeer hoge geldboete, een rijontzegging, of zelfs een gevangenisstraf, bekend dat het niet helpt tegen alcoholovertredingen en voor andere overtredingen beperkt effectief is.”
Bestaande maatregelen zijn vooral preventief. Moeten we een veelpleger niet ‘gewoon’ van de weg afhalen?
“Over het algemeen zijn zware verkeersovertreders moeilijk te beïnvloeden via boetes. Ook het intrekken of ongeldig verklaren van het rijbewijs is niet in alle gevallen effectief. Een deel van de bestuurders blijft namelijk ook zonder geldig rijbewijs rijden. Een straf voor zware verkeersovertreders het meest effectief als deze bestaat uit een combinatie van samenhangende onderdelen zoals de keuze voor een rehabilitatieprogramma in ruil voor een snellere teruggave van voertuig of rijbewijs. De straf moet dus enerzijds wel zwaar zijn, maar anderzijds ook motiveren om gedrag te verbeteren (in ruil voor strafvermindering).”
