De dodelijke risico’s van ‘weggaan’
Uit zowel Nederlands als internationaal onderzoek weten we dat femicide, het doden van vrouwen vanwege hun vrouw-zijn, met name door (ex-)partners gepleegd, vaak plaatsvindt ná een relatiebreuk. Het besluit om weg te gaan is geen ontsnapping, maar een escalatiemoment. We weten dat daders hun partner systematisch proberen te controleren, psychisch, financieel en emotioneel. Wanneer slachtoffers proberen te ontsnappen aan die controle, verliest de dader grip. En juist dan kan het geweld omslaan in extreem en dodelijk geweld. Een schrijnend voorbeeld daarvan is het verhaal van de 39-jarige Joeweela, die op 15 juli 2025 voor de ogen van haar kinderen werd doodgeschoten door haar ex-vriend. Ze had de relatie verbroken, maar haar poging om zichzelf en haar kinderen in veiligheid te brengen, werd haar fataal.
Geen veilige uitgang
Als we willen dat vrouwen weggaan uit onveilige relaties, dan moeten we ook zorgen dat ze ergens naartoe kunnen. En juist daar knelt het. De vrouwenopvang speelt hierin een cruciale rol, maar er zijn tekorten aan plekken en lange wachtlijsten. Bovendien is het systeem dat hulp moet bieden vaak zo versnipperd en ingewikkeld, dat slachtoffers verdwalen in regels, instanties en procedures. Soms komen ze niet in aanmerking voor opvang of hulp omdat hun situatie ‘nog niet erg genoeg’ is, terwijl de dreiging voelbaar is. Het gevolg? Vrouwen blijven. Niet omdat ze willen, maar omdat ze geen andere uitweg zien. Onveiligheid thuis wordt verkozen boven onzekerheid buiten.
Wat is er nodig?
Als samenleving moeten we erkennen dat weggaan niet vanzelfsprekend veilig is. Veiligheid vraagt om vooraf georganiseerde bescherming. Dat betekent onder andere:
Snelle, laagdrempelige toegang tot hulp
Hulp zoeken mag geen ingewikkeld doolhof zijn. Toch lopen veel slachtoffers van huiselijk geweld vast in een wirwar van loketten, instanties en regels. Ze moeten zich herhaaldelijk aanmelden bij verschillende organisaties, telkens opnieuw hun verhaal doen en ingewikkelde formulieren invullen. Terwijl ze vaak net uit een onveilige thuissituatie komen en kampen met trauma, angst of stress. Door de verkokering van het systeem wordt hulpverlening versnipperd en traag. Instanties werken langs elkaar heen, waardoor slachtoffers tussen wal en schip vallen of noodgedwongen terugkeren naar een onveilige situatie.
Wat nodig is, is één centrale, laagdrempelige ingang tot hulp, waar slachtoffers snel en veilig terechtkunnen voor álle vormen van ondersteuning: opvang, psychosociale hulp, juridische begeleiding én hulp bij financiën of huisvesting. Zonder drempels, zonder rompslomp, want in crisissituaties moet het systeem zich aanpassen aan de mens, en niet andersom.
Meer plekken in de vrouwenopvang
De vrouwenopvang in Nederland kampt met grote problemen: er zijn te weinig opvangplekken, waardoor vrouwen soms op wachtlijsten belanden. De doorstroom stokt doordat vervolgwoningen ontbreken. Zonder goede begeleiding, duidelijke procedures en voldoende opvangcapaciteit blijft weggaan uit een gewelddadige situatie voor veel vrouwen praktisch onmogelijk.
Betere samenwerking tussen instanties
Politie, hulpverleners, jeugdzorg, de opvang: ze moeten beter samenwerken, informatie delen en signalen serieus nemen. Nu is het systeem te versnipperd, waardoor waarschuwingen gemist worden en slachtoffers nergens écht veilig zijn.
Een rol voor ons allemaal
Als samenleving moeten we partnergeweld leren herkennen vóórdat het escaleert. Femicide is zelden een plotseling incident. Het is een langdurig patroon van controle, bedreiging en geweld waar onze zusters, dochters vriendinnen, collega’s in vastzitten. Soms recht onder onze neus.
Wat mij diept raakt, is dat we dit al lang weten. De signalen, de risico’s, de verhalen: ze liggen op tafel. Toch lukt het ons nog steeds niet om vrouwen als Nevin en Joeweela de veiligheid en bescherming te bieden die zij nodig hebben. Dat vind ik onbegrijpelijk.
Daarom is het van levensbelang dat niet alleen professionals en beleidsmakers, maar ook wij als omstanders, buren, vrienden en familie eerder in actie komen. Door signalen serieus te nemen en veilige routes uit geweld te bieden, kunnen we voorkomen dat vrouwen als Nevin en Joeweela opnieuw slachtoffer worden van een systeem dat hen niet voldoende beschermt en kunnen we femicide voorkomen. Het is tijd dat we niet alleen maar kijken, maar ook handelen. Want femicide is geen onvermijdelijkheid. Het is te voorkomen, als we maar stappen gaan zetten.
Op zondag 3 augustus komen we samen om een krachtig signaal af te geven: geweld tegen vrouwen moet stoppen. Sluit je aan bij het protest georganiseerd door Dolle Mina.
