Onderzoek deepfake-technologie in rouwbehandeling

Voor sommige mensen is het verlies van een dierbare zo ingrijpend, dat zij langdurig vastlopen in hun verdriet. Nieuwe technieken – zoals het gebruik van deepfakes in rouwbehandeling – kan therapie effectiever maken. Het is daarbij wel van groot belang dat dit op een verantwoorde manier gebeurt en dat we meer zicht krijgen op het effect van deze techniek op de rouwklachten van nabestaanden.

Het verlies van een dierbare is een ingrijpende gebeurtenis die iedereen op een eigen manier verwerkt. Hoewel rouwklachten vaak met de tijd afnemen, ervaren sommige nabestaanden langdurige en intense rouwklachten die het dagelijks leven verstoren. Voor hen kan therapie helpen om het verlies te verwerken en rouwklachten te verminderen.

Herinnering herschrijven
Een methode die hiervoor wordt ingezet is imaginaire rescripting. Daarbij denkt de nabestaande, onder begeleiding van een therapeut, terug aan een moeilijke herinnering aan de overledene – bijvoorbeeld geen goed afscheid hebben kunnen nemen. In gedachten wordt deze herinnering ‘herschreven’: de nabestaande krijgt ruimte om gevoelens en wensen uit te spreken die iemand toen niet kon uiten. Dit helpt om nieuwe betekenis te geven aan het verlies en de herinnering minder pijnlijk te maken.

Nieuwe mogelijkheden
Onderzoek laat zien dat deze methode helpt om klachten te verminderen, maar er is ruimte voor verbetering. Het gebruik van deepfake-technologie in deze therapie – ook wel imaginaire rescripting genoemd – biedt nieuwe mogelijkheden. Met behulp van het online platform DeepTherapy kan de nabestaande via een beveiligde videoverbinding een ‘gesprek’ voeren met een geanimeerde versie van de overledene. De therapeut spreekt live via de animatie van de overledene, zodat er een natuurlijk en veilig gesprek ontstaat. Zo’n gesprek kan overtuigender zijn, dan het zelf inbeelden van deze interactie. Dat zou de rouwverwerking kunnen bevorderen.

Hoewel deze technologie veelbelovend is, roept het ook belangrijke vragen op. Hoe pas je dit op een zorgvuldige en verantwoorde manier toe? En wat is precies het effect op de rouwverwerking? De potentiële risico’s maakt verder onderzoek hard nodig.

Het doel van dit project is om te onderzoeken of virtual rescripting kan helpen om rouwklachten te verminderen. En om te onderzoeken of mensen het als een nuttige en veilige therapievorm ervaren. Door rouwbehandelingen te vernieuwen en beter af te stemmen op de behoeften van nabestaanden, willen we bijdragen aan effectievere zorg voor mensen die vastlopen in hun verlies.

Dit project van Universiteit Twente en Karakter bestaat uit twee delen:

1. Ontwikkelen van een handleiding voor therapeuten die zij kunnen gebruiken in een virtual rescripting sessie in rouwbehandeling met zowel volwassenen als jongeren. 
2. Uitvoeren van een pilotonderzoek. In een kleinschalige studie om te onderzoeken wat de potentie is van een virtual rescripting sessie op het rouwproces.  Dit onderzoek beogen we uit te voeren met jongeren en volwassenen die een overlijden hebben meegemaakt van een dierbare en naast hevige rouwklachten ook te maken hebben met onafgeronde zaken.

Dit project is gestart in april 2025 en is naar verwachting in september 2026 afgerond.

De afbeelding die we op deze projectpagina gebruiken is gemaakt door AI.