Privacy & persvrijheid

Hoe krijgen we meer bewustwording over de impact van media berichten op slachtoffers en hun families? Over de relatie tussen de privacy van slachtoffers en de media organiseerden we meerdere dialoogsessies. In het vervolg van het project vertalen we de lessons learned naar praktische tips en handvatten voor de (aankomend) beroepsgroep.


Waarom dit project?

In Nederland hebben wij afgesproken hoe we omgaan met verdachten en veroordeelden. Maar hoe gaan we om met de privacy van slachtoffers in de media? Of met de privacy van familieleden van slachtoffers? Van het tonen van een autowrak tot onnodige details over een slachtoffer, de relatie tot de dader, een verwijzing naar een publiek optreden, etc. Inmiddels weten we aan de hand van enkele spraakmakende casussen dat de combinatie slachtofferschap en media soms leidt tot ongewenste situaties voor alle betrokkenen. De gedachte is: dat kan beter en dat moet beter….

Lessons learned

In het project privacy & persvrijheid zijn verschillende besloten dialoogsessies en openbare mediacafés georganiseerd. Tijdens deze bijeenkomsten hebben relevante stakeholders met elkaar van gedachten gewisseld over bewust omgaan met de belangen van slachtoffers in de media. Dit heeft meerdere lessons learned opgeleverd.

Om die opbrengsten blijvend in te bedden bij de beroepsgroep, wil het Fonds samen met de doelgroep in een vervolgproject een middelenmix ontwikkelen: de inzichten worden vertaald naar praktische tips en concrete handvatten met betrekking tot de omgang met en berichtgeving over slachtoffers in de media. We slaan daarom de handen ineen met de (bachelor en post-HBO) studenten journalistiek van de Hogeschool Utrecht, om die vertaalslag te maken.

Gebruik redactionele uitgangspunten

    • Formuleer gezamenlijke uitgangspunten, zorg dat de hele redactie ze kent en maak afspraken om de uitgangspunten met enige regelmaat te bespreken en zo nodig bij te stellen.
    • Bied binnen de uitgangspunten ruimte voor maatwerk en vertrouw daarbij op de professionaliteit van (beeld)verslaggevers.
    • Maak het gesprek met elkaar vast onderdeel van privacy-afwegingen (‘vier-ogen-of-meer-principe’).

Deel je ervaringen

    • Benut ervaringen voor kennisdeling binnen en buiten de redactie en verwerk deze in interne opleidings- en trainingsmodules, maar ook in het curriculum van journalistiek opleidingen.
    • Voer het gesprek met externen (bijvoorbeeld ervaringsdeskundigen), dat heeft meerwaarde boven alleen interne afstemming en overleg.

Leef je in

    • Wees terughoudend met privacygevoelige details en maak steeds de afweging in hoeverre deze relevant zijn voor de waarheidsvinding.
    • Verplaats je in het perspectief van slachtoffer en/of nabestaande: stel dat jijzelf of jouw eigen familielid in deze situatie slachtoffer of nabestaande zou zijn, hoe zou je het bericht dan lezen?

Ga in gesprek

    • Ga in gesprek met slachtoffer/nabestaande en maak goede afspraken over de manier én over het moment waarop het verhaal naar buiten komt. Betrek het slachtoffer steeds opnieuw. Check altijd of betrokkenen op de hoogte zijn gebracht voor publicatie.

Deze lessons learned worden in het vervolgproject door de aankomend beroepsgroep vertaald naar concrete tips en aanbevelingen voor journalisten, (beeld) redacteuren, tv-makers, studenten journalistiek en alle andere betrokkenen.

Online bijeenkomsten

In maart 2021 en februari 2022 hebben wij twee deels digitale mediacafés en een online seminar georganiseerd. Tijdens deze bijeenkomsten van ca. 1,5 uur zijn we met journalisten, experts en slachtoffers op een interactieve manier in debat gegaan over onderwerpen als ethische grenzen, nieuwswaarde en de wens van slachtoffers regie te houden over hún verhaal.

“De journalist doet zijn werk goed, maar kan niet altijd de gevolgen overzien”

De bekende journalist en presentator Charles Groenhuijsen zal als dagvoorzitter optreden tijdens de dialoogsessies, de mediacafés en het eindsymposium. Charles verslaat al 45 jaar het wereldnieuws in woord, schrift én beeld.

Laveren tussen journalistieke mores en privacy slachtoffers en nabestaanden

Wanneer iets ingrijpends gebeurt zoals een moord of vermissing, brengt dit in de samenleving veel teweeg. Privacy van slachtoffers en de media lijken vaak geen goede combinatie. Hoe kunnen we nabestaanden en slachtoffers beschermen, maar ook faciliteren in hun omgang met de media? Aan het woord zijn Evy Khouw, oprichter en manager van Namens de Familie en Henk Ruijl, hoofdredacteur bij Omroep West.

Meer lezen?

Wil je meer lezen en enkele voorbeelden zien? Hieronder maken we onderscheid in afwegingen van de redactie en artikelen die impact maken op slachtoffers en nabestaanden.

Afwegingen op de redactie

Nieuws over Heuvelman sturen we eerst naar zijn ouders (Nu.nl)
Dit is het verhaal van de families, niet van iemand anders (Nu.nl)
Van de hoofdredactie: Afwegingen bij vermoorde Esmee (Omroep West)

Organisatie en contact

Dit project wordt georganiseerd door Fonds Slachtofferhulp op verzoek het Ministerie van Justitie en Veiligheid, dat ook financierder is. Fonds Slachtofferhulp is een onafhankelijke, maatschappelijke organisatie die opkomt voor slachtoffers in Nederland. Belangrijkste doel is dat álle slachtoffers de juiste hulp ontvangen en dat zij zelf de draad van het leven weer op kunnen pakken. Hoe moeilijk dat soms ook is. Met de juiste hulp kunnen slachtoffers sterker worden. Dat is waar Fonds Slachtofferhulp zich, samen met tal van betrokken mensen en organisaties, met hart en ziel voor inzet. Wilt u meer informatie? Schrijf je in voor onze emailnieuwsbrief.

Blijf op de hoogte

  • Blijf op de hoogte van dit project.