Onder de rook van Chemours: Anneke van Veen strijdt tegen PFAS

“De uitstoot van PFAS en de risico’s daarvan voor onze gezondheid en leefomgeving houden me dagelijks bezig,” vertelt Anneke. In 2015 nam ze deel aan de klimaattop en liep ze naar Parijs. Toen sprak ze zich voor het eerst uit tegen PFAS, maar vond weinig medestanders. Haar zorgen zakten naar de achtergrond, tot een uitzending van Zembla in 2023 alles veranderde. “Ik was in één klap weer wakker.”

Van schurkachtig naar milieucriminaliteit

Uit de uitzending bleek dat Chemours al in de jaren 80 informatie achterhield om vergunningen te verkrijgen. De als Zeer Zorgwekkende Stof gekwalificeerde stof PFAS werd bewust geloosd in de lucht en op de Merwede, terwijl de leiding op de hoogte was van de gevaren voor werknemers en de omgeving. Nog steeds worden de zeer zorgwekkende stoffen met en zonder vergunning geloosd, in de lucht en in het water. En PFAS komt via eten, drinken, stof en producten als regenjassen in ons lijf.  “Het nare van PFAS is dat het niet of nauwelijks afbreekt, het hoopt zich op in mensen en in het milieu,” legt Anneke uit. “Je kunt nu geen klachten hebben, maar over een jaar wel. Dat een bedrijf dat weet en er moedwillig mee doorgaat, dat vind ik schurkachtig. Experts noemen het crimineel.”

Onrecht en woede

Anneke aarzelt niet als ze uitlegt hoe de situatie haar leven heeft beïnvloed. “Bedrijven worden beter beschermd dan mensen. Dat is onrechtvaardig en maakt me ontzettend boos. Volgens het RIVM worden Nederlanders meer blootgesteld aan PFAS dan goed is. Laat staan wat dit voor mensen in de directe omgeving van de fabriek betekent. ” Zelf roeit Anneke graag, maar zwemmen in het water waar ze vroeger plezier aan beleefde, doet ze niet meer. “Het water wordt bijna vijandig. PFAS zit in de lucht, in het drinkwater en in de grond. Zelfs in moedermelk, en ik heb mijn kinderen borstvoeding gegeven.”

PFAS en onze gezondheid

“PFAS heeft effect op de werking van ons immuunsysteem en op de leverfunctie. Daarnaast worden relaties gezien met schildklierziektes, voortplanting en verschillende vormen van kanker.

De overheid en bijvoorbeeld de drinkwatersector zijn wakker geworden, maar we zijn er nog niet. De inzet van omwonenden is onmisbaar. Vergeet niet Chemours is een bedrijf met een miljardenomzet, dat in de Europese Unie 2,5 miljoen euro per jaar inzet voor het lobbyen.”

Van slachtoffer van milieucriminaliteit naar strijder

“Volgens de definitie ben je slachtoffer als je zonder schuld lichamelijke, financiële, of geestelijke schade lijdt. Het woord milieucriminaliteit gebruik ik ook pas sinds ik milieucriminoloog, Lieselot Bisschop sprak. In mijn ogen is de uitstoot van PFAS is een bewuste, illegale daad van Chemours. Ze brengen mijn gezondheid en leefomgeving in gevaar.”

Lotgenoten 

Na de Zembla-uitzending vond Anneke anderen die net zo bezorgd en boos waren als zij. Samen vormen ze een kerngroep van vijftien mensen. “We hebben aangifte gedaan tegen de leidinggevenden van Chemours.” De groep verzamelt kennis, praat met wetenschappers, journalisten en politici, en bood een petitie met 30.000 handtekeningen aan. “Ergens onderweg kwam ook Fonds Slachtofferhulp in beeld. Hun steun is heel waardevol. Het is een serieuze organisatie met aanzien. Dat geeft gewicht. Voor ons zijn ze ook een vraagbaak en ze brengen slachtoffers bij elkaar. Je ontmoet anderen, inspireert elkaar en geeft elkaar weer moed. Dat helpt.”

Liever boos dan verdrietig

Ondanks de strijd blijft Anneke optimistisch. “Een paar weken geleden heb ik heerlijk een weekje vrij genomen. Actie ondernemen met mensen die hetzelfde doormaken, geeft me veel meer energie.” Hoop vindt ze in kleine dingen. “De steun van andere mensen en het idee dat we samen sterker staan. De kracht en schoonheid van de natuur, een mooi schilderij , een zingende merel,…  Mijn motto is ‘Zorgen voor morgen’, en dat blijf ik doen.”

Gesprekspartner overheid 

Het contact met andere slachtoffers is voor Anneke van onschatbare waarde. “Het is heel fijn dat er meer mensen zijn die denken: ‘ik pik dit niet meer’. Allemaal mensen die het lef hebben om tegen iets groots in te gaan. Fonds Slachtofferhulp helpt ons op juridisch en wetenschappelijk vlak. En mede door hun netwerk worden we nu ook door de overheid gezien als constructieve gesprekspartner en gevraagd mee te praten.”

Haar advies voor anderen? “Accepteer het niet als een bedrijf omwille van winst jouw toekomst en gezondheid bedreigt. Kijk in de lokale pers of op internet of er al mensen mee bezig zijn. Het helpt enorm als je samen een start kunt maken, en het belangrijkste blijft: spreek je uit, kom in actie!”