We vragen het aan onze nieuwe collega Pauline Aarten die de programma’s seksueel geweld en kindermishandeling coördineert. Pauline is victimoloog en criminoloog en was tot voor kort onderzoeker bij Universiteit Leiden. Haar interesses op het gebied van onderzoek zijn ernstige geweldsmisdrijven, de overlap tussen slachtoffer en dader en (gerechtelijke) ervaringen van slachtofferschap en daderschap.
Slachtoffer-dader overlap
Nee, dat is absoluut geen excuus! Uit onderzoek blijkt dat slachtofferschap bepalend is voor daderschap en dat geldt andersom ook. Slachtoffers en daders zijn dus niet noodzakelijkerwijs aparte categorieën: dezelfde mensen kunnen tussen beide rollen wisselen. Dat noemen we ook wel de slachtoffer-dader overlap. Mensen die slachtoffer zijn geworden in hun kindertijd, lopen een hoger risico op crimineel gedrag tijdens hun adolescentie en volwassenheid. Ook bij kindermishandeling zien we deze slachtoffer-dader overlap terug. Ouders die als kind mishandeld zijn, hebben een grotere kans om op latere leeftijd hun eigen kinderen te mishandelen. Professionals noemen dit ook wel de intergenerationele overdracht van kindermishandeling.
Kinderen imiteren ouders
Belangrijke verklaringen voor deze intergenerationele overdracht van kindermishandeling zijn bijvoorbeeld te vinden in de gehechtheidstheorie en de sociale leertheorie. Volgens de eerste theorie is een veilige hechting tussen kind en opvoeder(s) zeer belangrijk voor een gezonde ontwikkeling van het kind. Een veilig gehecht kind kan zich laten geruststellen door zijn of haar opvoeder(s). Deze opvoeder(s) bieden veiligheid en bescherming wat ervoor kan zorgen dat het kind zijn of haar omgeving durft te ontdekken. Wanneer er sprake is van kindermishandeling binnen een gezin betekent dit dat de opvoeder(s) niet voor veiligheid en bescherming kunnen zorgen. Dit kan tot een onveilige hechting leiden bij kinderen, dat weer invloed heeft op latere leeftijd, wanneer zij bijvoorbeeld zelf kinderen krijgen. Een onveilige gehechtheidsrelatie zorgt namelijk voor een groter risico op de intergenerationele overdracht van kindermishandeling. Volgens de sociale leertheorie leren kinderen hun opvoedstijlen aan van hun ouders en nemen ze dit over door middel van het observeren en het overnemen van het gedrag, de houding en emotionele reacties. Oftewel, mensen leren gedrag zoals fysiek of seksueel geweld aan, doordat ze de mishandeling zelf hebben ervaren. Deze imitatie zorgt voor het in stand houden van de intergenerationele overdracht van kindermishandeling.
Niet elk slachtoffer wordt dader
Betekent dit dat slachtoffers van kindermishandeling ook altijd dader worden op latere leeftijd? Nee, dat zeker niet. Het is belangrijk om te benadrukken dat niet alle kinderen die slachtoffer worden, later in hun leven gewelddadig worden. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat jongeren ook veerkracht ontwikkelen door hun slachtofferschap. Sommige jongeren lijken de cyclus van geweld te hebben doorbroken, ondanks hun negatieve ervaringen.
Ook een vraag aan Fonds Slachtofferhulp? Mail deze dan aan communicatie@fondsslachtofferhulp.nl