Wanneer je verkracht of seksueel misbruikt bent, kan je ervoor kiezen om aangifte te doen. Een moeilijke beslissing. Misschien weet je niet wat dit kan betekenen voor jouw verwerkingsproces? Of ben je bang dat de uitkomst van het strafproces anders is dan je had gehoopt? “Aangifte doen kan helpen, zegt Iva Bicanic van het Centrum Seksueel Geweld aan dagblad Trouw. Je hebt dan in elk geval het gevoel dat je iets doet.” Belangrijk is te weten wat er op je pad kan komen binnen het strafproces. Wat moet er, op dit moment, bijvoorbeeld strafrechtelijk bewezen worden in zedenzaken?
De meeste slachtoffers doen geen aangifte na verkrachting
In een strafproces gaat het om het rond krijgen van strafrechtelijk bewijs. En dat is nu juist in zedenzaken moeilijk. Vaak bevond je je in een ‘grijze zone’: was de dader een vriend, een familielid of hadden jullie een date. Dit maakt dat dwang in sommige gevallen moeilijk te bewijzen is. Dat is ook wat we nu veel terug zien in getuigenissen van vermeende slachtoffers van het schandaal achter de schermen van The Voice of Holland: slachtoffers twijfelen vaak sterk aan hun eigen rol en zoeken de schuld bij zichzelf. En als ze het zelf niet doen, legt de omgeving wel de schuld bij hen neer. Bovendien moet er in onze huidige zedenwet sprake zijn van dwang om seksueel geweld te bewijzen. Het feit dat de dader alle grenzen overschreden heeft en dat er wel degelijk sprake was van verkrachting, is in de rechtbank soms moeilijk te bewijzen.
Volgens het Centrum Seksueel Geweld wordt de helft van de aangiftes geseponeerd vanwege gebrek aan bewijs. “Superfrustrerend voor de slachtoffers”, aldus Iva. “Sepot betekent niet dat het niet gebeurd is. Maar dat kan wel zo worden geïnterpreteerd. Zeker de verdachte zal dat zo vertalen naar zijn netwerk.”
Aangifte na aanranding of verkrachting niet altijd hoogste prioriteit
“Aangifte heeft niet altijd de hoogste prioriteit”, stelt Iva. “Soms zitten mensen er niet op te wachten om in detail hun verhaal te doen. Of zie zijn er niet op uit om de verdachte achter de tralies te krijgen. Slachtoffers hebben veel aan hun hoofd. Hoe vind ik mijn leven, mezelf terug? Dat speelt zeker bij langdurig misbruik, vooral als in het in de eigen familie is gebeurd. Dan is het hele klus je thuis te voelen in deze wereld en jezelf en anderen te vertrouwen. De samenleving wil graag dat slachtoffers aangifte doen, maar slachtoffers zelf niet altijd.”
Gevolgen melden politie
Wanneer je naar de politie gaat om melding te maken van aanranding of verkrachting, krijg je eerst een informatief gesprek. Hierna kun je nadenken welke vervolgstappen je neemt. In 2020 kreeg de politie 4.719 meldingen van seksueel geweld. 56% besloot, na het informatief gesprek met de zedenpolitie, de aangifte door te zetten. Bij een aangifte na verkrachting of aanranding is het goed om te weten dat je je aangifte niet meer kunt terugtrekken. De zaak is dan uit jouw handen. Soms duurt het wel twee jaar voordat er een rechtszaak komt en het kan lastig zijn om met voldoende bewijslast te komen. Je kunt ook een civiele procedure starten waarmee je aanspraak kunt maken op een schadevergoeding of bemiddeling. Je zaak wordt dan niet als strafzaak behandeld.
De nieuwe zedenwet
In onze nieuwe zedenwet, die naar verwachting rond 2024 in werking treedt, wordt het dwangvereiste geschrapt. Wanneer deze nieuwe wet wordt ingevoerd, wordt alle onvrijwillige seks strafbaar gesteld en hoeft dwang niet langer bewezen te worden. Een verdachte wordt dan veroordeeld, wanneer hij wist of had moeten weten dat het slachtoffer geen seks wilde.
De politie gaat ervan uit dat de nieuwe zedenwet leidt tot 550 extra aangiftes, waarvan ongeveer twee derde resulteert in een onderzoek (bron: NOS). Dat zou een toename betekenen van zo’n 20 procent. De doorlooptijd van zedenzaken is momenteel hoog. Meer dan de helft van de slachtoffers wacht langer dan een half jaar voordat het Openbaar Ministerie een vervolgingsbesluit kan nemen. Om de verwachte toename door de nieuwe wetgeving op te vangen, komt er jaarlijks €20 miljoen beschikbaar voor onder andere de zedenpolitie, het OM en de rechtspraak. Daarnaast komt er €19 miljoen beschikbaar om de huidige achterstanden weg te werken.
Hulp bij aangifte na verkrachting
Overweeg je om aangifte te doen na seksueel misbruik of verkrachting? Je kunt terecht bij Slachtofferhulp Nederland voor informatie en ondersteuning. Ook bij het Centrum Seksueel Geweld kan je terecht. Hier werkt de politie samen met onder andere artsen en psychologen. Hier kan je jouw mogelijkheden bespreken en kan je hulp krijgen bij emotionele/psychische klachten. Hier wordt je ook geïnformeerd over het mogelijke verloop van een strafproces en wat dit voor jou kan betekenen.
Ben je benieuwd welke hulporganisaties er nog meer bestaan, naast het Slachtofferhulp Nederland en het Centrum Seksueel Geweld? Neem dan een kijkje op SlachtofferWijzer en vind de hulp die bij jou past.
